|
| GENEL BİLGİLER |
|
|
| Başkent |
Kahire |
| Yüzölçümü |
1.002.000 km² |
| Nüfus |
69.5 milyon |
| Resmi Dil |
Arapça |
| İklim Kuru iklim |
(Kışın 18 ºC, yazın en yüksek 43 ºC) |
| GSMH |
274 milyar dolar |
| Yıllık Büyüme Oranı |
% 5 |
| Enflasyon |
% 3 |
| Para Birimi |
Mısır Lirası |
| 1 ABD Doları |
4.16 Mısır Lirası |
| Dış Borç |
22,9 milyar dolar |
Afrika'nın en büyük ekonomisine sahip olan Mısır'ın petrol ve
doğalgaz rezervleri, tarıma uygun iklim şartları ve önemli bir iç
pazarı bulunmaktadır. Ekonomik konularda daha çok Arap dünyası ile
birleşmiş durumda olup, üyesi olduğu Arap Birliği'nin liderliğine
oynayan Mısır, AB'ye girmek için de yoğun çaba harcamaktadır. Geçen
haziran ayında AB ile Ekonomik Ortaklık Senedi imzalayan Mısır'ın AB
ile ortaklık sürecinin 16 yıl alacağı ifade edilmektedir.
Mısır'da nüfusun büyük çoğunluğu Nil Vadisi üzerinde yaşarken,
Kahire 20 milyona yaklaşan nüfusuyla dünyanın en büyük kentlerinden
biridir. Kahire dışında İskenderiye, Port Sait, Mansura, Mahalla,
Zagazig, Beni Suef, Asyut, Sohag, Qena, Luxor, İsna, İtfu, Aswan da
ülkede nüfus ve ticaret açısından önemli şehirlerdir.
GENEL EKONOMİK YAPI
Ekonomik istikrarını kararlı bir şekilde sürdüren Mısır, 1991
yılında yeni bir ekonomik reform paketi hazırlamıştır. Uluslararası
Para Fonu (IMF) ile yaptığı stand-by anlaşması ve Genişletilmiş Fon
Kolaylıkları Anlaşması'nın ardından Mısır hükümeti, ekonomik reform
programını uygulamaya koymuştur. Bu programla özelleştirme,
ticaretin serbestleştirilmesi ve bürokratik kısıtlamaların
kaldırılarak devletin ekonomideki etkinliğinin sınırlandırılması
hedeflenmekte ve enflasyonun düşürülerek döviz rezervlerinin
artırılması öngörülmektedir.
Uluslararası rating kuruluşu S&P tarafından, 2001 yılı ocak ayında
hazırlanan raporda, Mısır'ın uyguladığı reform programının uygunluğu
ve ekonomideki gelişmenin yabancı yatırımcılara güven verdiği
noktasında durulmuştur. Raporda, Mısır Merkez Bankası ihtiyatlarının
ülkenin 7 aylık ithalatını karşılayacak düzeyde olduğu, geçen dört
yılda ekonominin % 4.5 oranında büyüme kaydettiği, bütçe
harcamalarının şeffaflaştığı, verginin yaygınlaştırıldığı ve vergi
gelirlerinin arttığı belirtilmiştir. İhracat gelirlerinde iyileşme
olduğunun altı çizilen raporda, iç borçların 180 milyar Mısır
Lirası'na ulaşarak iç borçlanma riskinin arttığı ifade edilmiştir.
Ülkede, özel sektör tarım, madencilik, petrol, inşaat, turizm gibi
paraya dönüşen iş alanlarını yatırım hedefi olarak seçmiştir. Ancak
şehirlerin altyapı hizmetlerinde tüm yatırımlar kamuya aittir.
Kamunun toplam yatırımlar içindeki payı özel sektörden azdır. Özel
sektörün riskli bulduğu alanlarda ise kamunun yatırım payı
artmaktadır.
Ülkenin 1980'li yıllarda 46 milyar dolara ulaşan dış borcunun da
22,9 dolara gerilediği açıklanmıştır.
Turizm
Mısır, eski Firavun medeniyetleri ve İslam medeniyeti ile Akdeniz ve
Kızıldeniz kıyılarından önemli gelir sağlamaktadır. Ülkede yaklaşık
100.000 yatak kapasiteli turistik tesis bulunmaktadır.
Ülkenin temel gelir kaynaklarından biri de Süveyş Kanalı'dır. Kanal,
bölgeden bölgeye petrol, doğalgaz, yolcu ve eşya taşıyan tüm deniz
araçları için geçiş yoludur.
Tarım
GSYİH'nin yüzde 16'sı tarım sektöründen elde edilmektedir. Ülkenin
toplam arazisinin yüzde 95'inin çöl olması nedeniyle sadece yüzde
4'ü ekilebilir araziye sahiptir.
Tarım, Nil Nehri boyunca ve Nil Nehri'nin Akdeniz'e döküldüğü geniş
deltada yapılmakta olup bu delta dünyanın en verimli deltası
durumundadır. Ülkede bazı ürünlerde yılda iki kez ürün alımı
mümkündür.
Pamuk, pirinç, şekerkamışı, yağlı tohumlar, sebze ve meyveler
tarımsal üretimin en önemli kalemleridir. Dünyanın en iyi cins uzun
elyaflı pamuğu Mısır'da üretilmekte ve ihracat kalemleri arasında
pamuğun önemli bir yeri bulunmaktadır.
Sanayi
Sanayi sektörü GSYİH'nin yüzde 18'ini oluşturmaktadır. Ülkede
gelişmiş bir sanayi olduğundan söz etmek mümkün değildir. Ülke
sanayisinin büyük bir bölümü tarıma dayalı olup bunun başında
tekstil sanayi gelmektedir.
Gıda sanayi ise un, şeker, şekerleme, bisküvi, makarna, konserve,
pirinç ve bunlara dayalı önemli yatırımlardan oluşmaktadır.
Mısır'da tamamen montaja dayalı bir otomotiv sanayi bulunmaktadır.
Dünyada mevcut büyük otomotiv fabrikalarının ürünleri montaj yoluyla
Mısır'da imal edilmektedir. Ülkede 3'ü kamu, 13'ü özel sektöre ait
olmak üzere toplam 16 adet otomotiv montaj fabrikası faaliyet
göstermektedir. Şahin ve Doğan marka Türk malı otomobiller de
Mısır'da üretilmektedir.
Petrol
Mısır'ın petrol üretimi, 1998'de 1997'ye göre yüzde 3 oranında
azalarak (günde 880.000 varil) 44.500 milyon tondan 43.200 milyon
tona inmiştir. Dünya petrol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle Mısır'ın
petrol ihraç gelirleri 1998 yılında bir önceki yıla nazaran yüzde 48
oranında azalarak 1.292 milyon dolardan 676.5 milyon dolara
gerilemiştir.
Doğalgaz
Mısır'da kesin belirlenmiş 53 trilyon metreküp, tahmini 76 trilyon
metreküp doğalgaz rezervinin olduğu tespit edilmiştir. Mısırlı
yetkililerin yaptıkları açıklamaya göre, ülkenin diğer yerlerinde
yapılan çalışmalar tamamlandığında toplam doğalgaz rezervlerinin 120
trilyon metreküpe ulaşacağı tahmin edilmektedir. Mısırlı yetkililer,
ülkelerinin 25 yıllık sürede 6 trilyon metreküp doğalgaz tükettiğini
ifade etmektedir.
Yabancı yatırımlar
Mısır, doğrudan yatırım yapılabilecek bir ülkedir. Askeri konulara
ilişkin yatırımlar ile tütün mamulleri dışında kalan alanlarda
yabancı sermaye yatırım yapabilmektedir.
Yabancı sermayenin yoğunlaştığı yatırım alanları arasında
petrol-doğalgaz arama ve arıtma tesisleri ilk sıralarda yer
almaktadır.
Serbest bölgelerdeki yatırımlar bölgesine göre 20, 10, 5 yılı gibi
sürelerle vergiden muaf tutulmaktadır.
DIŞ TİCARET
Liberal ekonomik politikalar izleyen Mısır'da özel sektörün
öncülüğünde yatırımlar ve üretim teşvik edilerek dış ticaret çekişli
kalkınma modeli benimsenmiştir. İhracat yapanlara kolaylık sağlayan
Mısır hükümeti, 2001 yıl başında ihraç kaydıyla üretilen ürünlerden
alınan vergilerin kaldırılacağını açıklamıştır.
Mısır'ın 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü'ne katılmasıyla daha
önceden başlattığı dış ticarette liberalleşme programı çerçevesinde
tüm ithalat yasakları listesi iptal edilmiştir. Ancak bazı tekstil
ürünlerinde yasaklar devam etmektedir, yirmiyi aşkın tekstil
ürününün girmesi yasaktır. Üreticileri korumak adına özellikle
üretimi içerde yapılan ürünlerin gümrükleri yüksek tutulmaktadır. Bu
durumdan üreticiler memnun kalırken, tüketiciler pahalı tükettikleri
için şikâyetçidir.
Tarım sektörüyle ilgili olarak da hükümet, gübre, yem ve zirai
ilaçlardaki korumaların bir kısmını kaldırmış durumdadır.
Mısır'ın dış ticaret hacmi her geçen yıl artmaktadır. Ekonomide
görülen gelişme ve artan nüfusa paralel olarak yurtiçi pazardaki
talep genişlemesi nedeniyle ithalat, ihracata nazaran daha hızlı bir
büyüme göstermiştir.
Ülkenin dış ticareti daha ziyade Avrupa Birliği piyasalarına ve
Kuzey Amerika ülkelerine yönelmiş durumdadır. Son yıllarda Asya
ülkelerinin payı giderek artmıştır.
BAŞLICA İHRAÇ ÜRÜNLERİ
Ülkenin ihracı içindeki en büyük pay petrol ve petrol ürünlerine
aittir ve bunu sırasıyla pamuk ipliği, tekstil ürünleri ve
konfeksiyon, mühendislik hizmetleri ve metalürji ürünleri, diğer
tarım ürünleri, ham pamuk izlemektedir.
BAŞLICA İTHAL ÜRÜNLERİ
Gıda maddeleri, demir-çelik ürünleri, makineler, kâğıt ve kâğıt
ürünleri, ulaşım araçları, makineler, canlı hayvan, gıda ve
içecekler, yağlar ve mineraller, yakıt ve madenler, kimyasallar,
kauçuk ve deri, orman ürünleri.
TÜRKİYE-MISIR TİCARİ İLİŞKİLERİ
Türkiye ile Mısır arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler 1976
yılında yapılan Ticaret Anlaşması çerçevesinde yürütülürken iki ülke
ticaret hacmi 1989'dan beri sürekli artmaktadır.
Serbest Ticaret Anlaşması ile birlikte Türkiye-Mısır ticaret
hacminin 2 milyar dolara çıkması beklenmektedir. Bu anlaşma ayrıca
Türkiye'nin önüne Güney ve Doğu Afrika ülkelerini de içine alan 19
ülkeden oluşan 300 milyon nüfusluk bir pazar açacaktır.
Mısır piyasası, demir-çelik ürünleri (Mısır'ın 1999 yılı ithalatı 1
milyar 300 milyon dolar), kimyasal maddeler, gıda maddeleri, oto
yedek parçaları, makine ve aksamları için Türk ihracatçılarına geniş
bir pazar olanağı sunmaktadır. Çünkü ülke yollarında ulaşıma çıkan
taşıt araçlarının çoğunluğu eski model araçlar olup hepsinin de
büyük ölçüde yedek parçaya ihtiyacı vardır. Diğer gelişmiş Batı ve
Doğu ülkelerine göre Türkiye ile mesafenin yakın oluşu ülkemiz için
büyük avantajdır. Zaten Türk ürünleri Mısır'da kalite ve fiyat
yönünden aranmaktadır. Mısır'da özellikle otomotiv, gıda ve kimyevi
maddelerde Türk malı imajı yaratılmıştır.
Türkiye'nin, Mısır'a olan ihracatı 2001 Ocak-Temmuz döneminde, bir
önceki yıl aynı dönemine göre %30 oranında artmıştır.
YILLARA GÖRE TÜRKİYE-MISIR DIŞ TİCARETİ (Bin Dolar)
YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM
DENGE
1996 316.224
272.387 588.611
43.837
1997 304.454
398.892 703.346 -
94.437
1998 474.229
392.959 867.188
81.720
1999 467.413
108.977 576.390
358.436
2000 370.183
140.000 510.183
230.183
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı-Devlet İstatistik Enstitüsü
MISIR'IN TÜRKİYE'YE İHRACATI
Ham petrol, bitümenli minerallarden üretilen yağlar, pamuk, pamuk
ipliği, pirinç, kok ve taş kömürü, madenler, cam elyaflar,
alüminyumlu plaka, levha ve şeritler, işlenmemiş alüminyum
MISIR'IN TÜRKİYE'DEN İTHALATI
Örülmemiş giyim eşyası, demir-çelik, binek otomobilleri, baklagil,
kuru sebzeler, kabuklu meyveler, buğday unu, portland ve curuf
çimentosu, sabun, kauçuktan havalı yeni dış lastikler, kağıt ve
karton, sentetik lif ipliği, otomotiv ve sanayi mamulleri, oto yedek
parçası, cam ve cam eşya.
Çok sayıda Türk firması Mısır pazarına girmek için Kahire'de büro
açmaktadır.
Afrika kıtasındaki ülkelerle yapılacak ticarette Mısır'ın önemli
katkılarının olacağı beklenmektedir. Mısır piyasasında yeni ve
yenileme yatırımlarına ihtiyaç duyulmaktadır.
Mısır'da yatırım yapılacak önemli iş alanları arasında elektronik,
süpermarket, demiryolu ekipmanları, enerji, plastik, kâğıt, gıda,
ambalaj sanayi, tekstil, konfeksiyon makineleri, tıbbi alet ve
cihazlar, spor malzemeleri, hava ve su kirlenmesine karşı kullanılan
alet ve cihazlar, un değirmenlerinin modernizasyonu ve yeni un
fabrikalarının kurulması sayılabilir.
COMESA ZİRVE TOPLANTISI
21 Afrika ülkesi (Bu ülkelerin toplam nüfusu 380 milyon/1998, toplam
Gayri Safi Milli Hasılası 165.850 milyon dolar/1998, toplam ithalatı
44.976 milyon dolar/1998, toplam ihracatı 23.134 milyon dolar/1998)
bir araya gelerek Common Market for Eastern and Southern Africa
(COMESA) adı altında yeni bir oluşum başlatmışlardır. İlk COMESA
zirvesi 28-29 Şubat 2000 tarihinde Kahire'de yapılmıştır.
Zirve sonunda;
Üye ülkeler arasında iletişimin geliştirilmesi, üye ülkelerde özel
sektör yatırımlarının artırılması için gerekli desteğin verilmesi,
yasalar arası benzerliğin sağlanması, ortak Afrika Merkez Bankası ve
ortak meclis kurulması, yatırımların artırılması ve ticaretin
kolaylaştırılması için deniz, kara, hava ulaşımının geliştirilmesi,
Birliğe üye ülkeler arasında serbest ticaret alanı kurulması, üye
ülkelerin 2001 yılında ortak gümrük oranlarını tespit etmeleri ve
2004 yılından itibaren gümrüklerin birleştirilmesi
kararlaştırılmıştır.
Mısır, Batılı ülkelere yakınlığı, yetişmiş insan gücü, doğal
kaynakların zenginliği, altyapı yatırımları dikkate alındığında
COMESA'nın kilit ülkesidir.
COMESA toplantısı Mısır'ın 21. yüzyılda izleyeceği ekonomik ve
siyasi rotanın ne olacağına ve küreselleşme olgusuna sıcak baktığına
dair önemli ipuçları vermektedir. |