GENEL B�LG�LER |
|
|
Ba�kent |
Kahire |
Y�z�l��m� |
1.002.000 km� |
N�fus |
69.5 milyon |
Resmi Dil |
Arap�a |
�klim Kuru iklim |
(K���n 18 �C, yaz�n en y�ksek 43 �C) |
GSMH |
274 milyar dolar |
Y�ll�k B�y�me Oran� |
% 5 |
Enflasyon |
% 3 |
Para Birimi |
M�s�r Liras� |
1 ABD Dolar� |
4.16 M�s�r Liras� |
D�� Bor� |
22,9 milyar dolar |
Afrika'n�n en b�y�k ekonomisine sahip olan M�s�r'�n petrol ve
do�algaz rezervleri, tar�ma uygun iklim �artlar� ve �nemli bir i�
pazar� bulunmaktad�r. Ekonomik konularda daha �ok Arap d�nyas� ile
birle�mi� durumda olup, �yesi oldu�u Arap Birli�i'nin liderli�ine
oynayan M�s�r, AB'ye girmek i�in de yo�un �aba harcamaktad�r. Ge�en
haziran ay�nda AB ile Ekonomik Ortakl�k Senedi imzalayan M�s�r'�n AB
ile ortakl�k s�recinin 16 y�l alaca�� ifade edilmektedir.
M�s�r'da n�fusun b�y�k �o�unlu�u Nil Vadisi �zerinde ya�arken,
Kahire 20 milyona yakla�an n�fusuyla d�nyan�n en b�y�k kentlerinden
biridir. Kahire d���nda �skenderiye, Port Sait, Mansura, Mahalla,
Zagazig, Beni Suef, Asyut, Sohag, Qena, Luxor, �sna, �tfu, Aswan da
�lkede n�fus ve ticaret a��s�ndan �nemli �ehirlerdir.
GENEL EKONOM�K YAPI
Ekonomik istikrar�n� kararl� bir �ekilde s�rd�ren M�s�r, 1991
y�l�nda yeni bir ekonomik reform paketi haz�rlam��t�r. Uluslararas�
Para Fonu (IMF) ile yapt��� stand-by anla�mas� ve Geni�letilmi� Fon
Kolayl�klar� Anla�mas�'n�n ard�ndan M�s�r h�k�meti, ekonomik reform
program�n� uygulamaya koymu�tur. Bu programla �zelle�tirme,
ticaretin serbestle�tirilmesi ve b�rokratik k�s�tlamalar�n
kald�r�larak devletin ekonomideki etkinli�inin s�n�rland�r�lmas�
hedeflenmekte ve enflasyonun d���r�lerek d�viz rezervlerinin
art�r�lmas� �ng�r�lmektedir.
Uluslararas� rating kurulu�u S&P taraf�ndan, 2001 y�l� ocak ay�nda
haz�rlanan raporda, M�s�r'�n uygulad��� reform program�n�n uygunlu�u
ve ekonomideki geli�menin yabanc� yat�r�mc�lara g�ven verdi�i
noktas�nda durulmu�tur. Raporda, M�s�r Merkez Bankas� ihtiyatlar�n�n
�lkenin 7 ayl�k ithalat�n� kar��layacak d�zeyde oldu�u, ge�en d�rt
y�lda ekonominin % 4.5 oran�nda b�y�me kaydetti�i, b�t�e
harcamalar�n�n �effafla�t���, verginin yayg�nla�t�r�ld��� ve vergi
gelirlerinin artt��� belirtilmi�tir. �hracat gelirlerinde iyile�me
oldu�unun alt� �izilen raporda, i� bor�lar�n 180 milyar M�s�r
Liras�'na ula�arak i� bor�lanma riskinin artt��� ifade edilmi�tir.
�lkede, �zel sekt�r tar�m, madencilik, petrol, in�aat, turizm gibi
paraya d�n��en i� alanlar�n� yat�r�m hedefi olarak se�mi�tir. Ancak
�ehirlerin altyap� hizmetlerinde t�m yat�r�mlar kamuya aittir.
Kamunun toplam yat�r�mlar i�indeki pay� �zel sekt�rden azd�r. �zel
sekt�r�n riskli buldu�u alanlarda ise kamunun yat�r�m pay�
artmaktad�r.
�lkenin 1980'li y�llarda 46 milyar dolara ula�an d�� borcunun da
22,9 dolara geriledi�i a��klanm��t�r.
Turizm
M�s�r, eski Firavun medeniyetleri ve �slam medeniyeti ile Akdeniz ve
K�z�ldeniz k�y�lar�ndan �nemli gelir sa�lamaktad�r. �lkede yakla��k
100.000 yatak kapasiteli turistik tesis bulunmaktad�r.
�lkenin temel gelir kaynaklar�ndan biri de S�vey� Kanal�'d�r. Kanal,
b�lgeden b�lgeye petrol, do�algaz, yolcu ve e�ya ta��yan t�m deniz
ara�lar� i�in ge�i� yoludur.
Tar�m
GSY�H'nin y�zde 16's� tar�m sekt�r�nden elde edilmektedir. �lkenin
toplam arazisinin y�zde 95'inin ��l olmas� nedeniyle sadece y�zde
4'� ekilebilir araziye sahiptir.
Tar�m, Nil Nehri boyunca ve Nil Nehri'nin Akdeniz'e d�k�ld��� geni�
deltada yap�lmakta olup bu delta d�nyan�n en verimli deltas�
durumundad�r. �lkede baz� �r�nlerde y�lda iki kez �r�n al�m�
m�mk�nd�r.
Pamuk, pirin�, �ekerkam���, ya�l� tohumlar, sebze ve meyveler
tar�msal �retimin en �nemli kalemleridir. D�nyan�n en iyi cins uzun
elyafl� pamu�u M�s�r'da �retilmekte ve ihracat kalemleri aras�nda
pamu�un �nemli bir yeri bulunmaktad�r.
Sanayi
Sanayi sekt�r� GSY�H'nin y�zde 18'ini olu�turmaktad�r. �lkede
geli�mi� bir sanayi oldu�undan s�z etmek m�mk�n de�ildir. �lke
sanayisinin b�y�k bir b�l�m� tar�ma dayal� olup bunun ba��nda
tekstil sanayi gelmektedir.
G�da sanayi ise un, �eker, �ekerleme, bisk�vi, makarna, konserve,
pirin� ve bunlara dayal� �nemli yat�r�mlardan olu�maktad�r.
M�s�r'da tamamen montaja dayal� bir otomotiv sanayi bulunmaktad�r.
D�nyada mevcut b�y�k otomotiv fabrikalar�n�n �r�nleri montaj yoluyla
M�s�r'da imal edilmektedir. �lkede 3'� kamu, 13'� �zel sekt�re ait
olmak �zere toplam 16 adet otomotiv montaj fabrikas� faaliyet
g�stermektedir. �ahin ve Do�an marka T�rk mal� otomobiller de
M�s�r'da �retilmektedir.
Petrol
M�s�r'�n petrol �retimi, 1998'de 1997'ye g�re y�zde 3 oran�nda
azalarak (g�nde 880.000 varil) 44.500 milyon tondan 43.200 milyon
tona inmi�tir. D�nya petrol fiyatlar�ndaki d���� nedeniyle M�s�r'�n
petrol ihra� gelirleri 1998 y�l�nda bir �nceki y�la nazaran y�zde 48
oran�nda azalarak 1.292 milyon dolardan 676.5 milyon dolara
gerilemi�tir.
Do�algaz
M�s�r'da kesin belirlenmi� 53 trilyon metrek�p, tahmini 76 trilyon
metrek�p do�algaz rezervinin oldu�u tespit edilmi�tir. M�s�rl�
yetkililerin yapt�klar� a��klamaya g�re, �lkenin di�er yerlerinde
yap�lan �al��malar tamamland���nda toplam do�algaz rezervlerinin 120
trilyon metrek�pe ula�aca�� tahmin edilmektedir. M�s�rl� yetkililer,
�lkelerinin 25 y�ll�k s�rede 6 trilyon metrek�p do�algaz t�ketti�ini
ifade etmektedir.
Yabanc� yat�r�mlar
M�s�r, do�rudan yat�r�m yap�labilecek bir �lkedir. Askeri konulara
ili�kin yat�r�mlar ile t�t�n mamulleri d���nda kalan alanlarda
yabanc� sermaye yat�r�m yapabilmektedir.
Yabanc� sermayenin yo�unla�t��� yat�r�m alanlar� aras�nda
petrol-do�algaz arama ve ar�tma tesisleri ilk s�ralarda yer
almaktad�r.
Serbest b�lgelerdeki yat�r�mlar b�lgesine g�re 20, 10, 5 y�l� gibi
s�relerle vergiden muaf tutulmaktad�r.
DI� T�CARET
Liberal ekonomik politikalar izleyen M�s�r'da �zel sekt�r�n
�nc�l���nde yat�r�mlar ve �retim te�vik edilerek d�� ticaret �eki�li
kalk�nma modeli benimsenmi�tir. �hracat yapanlara kolayl�k sa�layan
M�s�r h�k�meti, 2001 y�l ba��nda ihra� kayd�yla �retilen �r�nlerden
al�nan vergilerin kald�r�laca��n� a��klam��t�r.
M�s�r'�n 1995 y�l�nda D�nya Ticaret �rg�t�'ne kat�lmas�yla daha
�nceden ba�latt��� d�� ticarette liberalle�me program� �er�evesinde
t�m ithalat yasaklar� listesi iptal edilmi�tir. Ancak baz� tekstil
�r�nlerinde yasaklar devam etmektedir, yirmiyi a�k�n tekstil
�r�n�n�n girmesi yasakt�r. �reticileri korumak ad�na �zellikle
�retimi i�erde yap�lan �r�nlerin g�mr�kleri y�ksek tutulmaktad�r. Bu
durumdan �reticiler memnun kal�rken, t�keticiler pahal� t�kettikleri
i�in �ik�yet�idir.
Tar�m sekt�r�yle ilgili olarak da h�k�met, g�bre, yem ve zirai
ila�lardaki korumalar�n bir k�sm�n� kald�rm�� durumdad�r.
M�s�r'�n d�� ticaret hacmi her ge�en y�l artmaktad�r. Ekonomide
g�r�len geli�me ve artan n�fusa paralel olarak yurti�i pazardaki
talep geni�lemesi nedeniyle ithalat, ihracata nazaran daha h�zl� bir
b�y�me g�stermi�tir.
�lkenin d�� ticareti daha ziyade Avrupa Birli�i piyasalar�na ve
Kuzey Amerika �lkelerine y�nelmi� durumdad�r. Son y�llarda Asya
�lkelerinin pay� giderek artm��t�r.
BA�LICA �HRA� �R�NLER�
�lkenin ihrac� i�indeki en b�y�k pay petrol ve petrol �r�nlerine
aittir ve bunu s�ras�yla pamuk ipli�i, tekstil �r�nleri ve
konfeksiyon, m�hendislik hizmetleri ve metal�rji �r�nleri, di�er
tar�m �r�nleri, ham pamuk izlemektedir.
BA�LICA �THAL �R�NLER�
G�da maddeleri, demir-�elik �r�nleri, makineler, k���t ve k���t
�r�nleri, ula��m ara�lar�, makineler, canl� hayvan, g�da ve
i�ecekler, ya�lar ve mineraller, yak�t ve madenler, kimyasallar,
kau�uk ve deri, orman �r�nleri.
T�RK�YE-MISIR T�CAR� �L��K�LER�
T�rkiye ile M�s�r aras�ndaki ekonomik ve ticari ili�kiler 1976
y�l�nda yap�lan Ticaret Anla�mas� �er�evesinde y�r�t�l�rken iki �lke
ticaret hacmi 1989'dan beri s�rekli artmaktad�r.
Serbest Ticaret Anla�mas� ile birlikte T�rkiye-M�s�r ticaret
hacminin 2 milyar dolara ��kmas� beklenmektedir. Bu anla�ma ayr�ca
T�rkiye'nin �n�ne G�ney ve Do�u Afrika �lkelerini de i�ine alan 19
�lkeden olu�an 300 milyon n�fusluk bir pazar a�acakt�r.
M�s�r piyasas�, demir-�elik �r�nleri (M�s�r'�n 1999 y�l� ithalat� 1
milyar 300 milyon dolar), kimyasal maddeler, g�da maddeleri, oto
yedek par�alar�, makine ve aksamlar� i�in T�rk ihracat��lar�na geni�
bir pazar olana�� sunmaktad�r. ��nk� �lke yollar�nda ula��ma ��kan
ta��t ara�lar�n�n �o�unlu�u eski model ara�lar olup hepsinin de
b�y�k �l��de yedek par�aya ihtiyac� vard�r. Di�er geli�mi� Bat� ve
Do�u �lkelerine g�re T�rkiye ile mesafenin yak�n olu�u �lkemiz i�in
b�y�k avantajd�r. Zaten T�rk �r�nleri M�s�r'da kalite ve fiyat
y�n�nden aranmaktad�r. M�s�r'da �zellikle otomotiv, g�da ve kimyevi
maddelerde T�rk mal� imaj� yarat�lm��t�r.
T�rkiye'nin, M�s�r'a olan ihracat� 2001 Ocak-Temmuz d�neminde, bir
�nceki y�l ayn� d�nemine g�re %30 oran�nda artm��t�r.
YILLARA G�RE T�RK�YE-MISIR DI� T�CARET� (Bin Dolar)
YILLAR �HRACAT �THALAT HAC�M
DENGE
1996 316.224
272.387 588.611
43.837
1997 304.454
398.892 703.346 -
94.437
1998 474.229
392.959 867.188
81.720
1999 467.413
108.977 576.390
358.436
2000 370.183
140.000 510.183
230.183
Kaynak: D�� Ticaret M�ste�arl���-Devlet �statistik Enstit�s�
MISIR'IN T�RK�YE'YE �HRACATI
Ham petrol, bit�menli minerallarden �retilen ya�lar, pamuk, pamuk
ipli�i, pirin�, kok ve ta� k�m�r�, madenler, cam elyaflar,
al�minyumlu plaka, levha ve �eritler, i�lenmemi� al�minyum
MISIR'IN T�RK�YE'DEN �THALATI
�r�lmemi� giyim e�yas�, demir-�elik, binek otomobilleri, baklagil,
kuru sebzeler, kabuklu meyveler, bu�day unu, portland ve curuf
�imentosu, sabun, kau�uktan haval� yeni d�� lastikler, ka��t ve
karton, sentetik lif ipli�i, otomotiv ve sanayi mamulleri, oto yedek
par�as�, cam ve cam e�ya.
�ok say�da T�rk firmas� M�s�r pazar�na girmek i�in Kahire'de b�ro
a�maktad�r.
Afrika k�tas�ndaki �lkelerle yap�lacak ticarette M�s�r'�n �nemli
katk�lar�n�n olaca�� beklenmektedir. M�s�r piyasas�nda yeni ve
yenileme yat�r�mlar�na ihtiya� duyulmaktad�r.
M�s�r'da yat�r�m yap�lacak �nemli i� alanlar� aras�nda elektronik,
s�permarket, demiryolu ekipmanlar�, enerji, plastik, k���t, g�da,
ambalaj sanayi, tekstil, konfeksiyon makineleri, t�bbi alet ve
cihazlar, spor malzemeleri, hava ve su kirlenmesine kar�� kullan�lan
alet ve cihazlar, un de�irmenlerinin modernizasyonu ve yeni un
fabrikalar�n�n kurulmas� say�labilir.
COMESA Z�RVE TOPLANTISI
21 Afrika �lkesi (Bu �lkelerin toplam n�fusu 380 milyon/1998, toplam
Gayri Safi Milli Has�las� 165.850 milyon dolar/1998, toplam ithalat�
44.976 milyon dolar/1998, toplam ihracat� 23.134 milyon dolar/1998)
bir araya gelerek Common Market for Eastern and Southern Africa
(COMESA) ad� alt�nda yeni bir olu�um ba�latm��lard�r. �lk COMESA
zirvesi 28-29 �ubat 2000 tarihinde Kahire'de yap�lm��t�r.
Zirve sonunda;
�ye �lkeler aras�nda ileti�imin geli�tirilmesi, �ye �lkelerde �zel
sekt�r yat�r�mlar�n�n art�r�lmas� i�in gerekli deste�in verilmesi,
yasalar aras� benzerli�in sa�lanmas�, ortak Afrika Merkez Bankas� ve
ortak meclis kurulmas�, yat�r�mlar�n art�r�lmas� ve ticaretin
kolayla�t�r�lmas� i�in deniz, kara, hava ula��m�n�n geli�tirilmesi,
Birli�e �ye �lkeler aras�nda serbest ticaret alan� kurulmas�, �ye
�lkelerin 2001 y�l�nda ortak g�mr�k oranlar�n� tespit etmeleri ve
2004 y�l�ndan itibaren g�mr�klerin birle�tirilmesi
kararla�t�r�lm��t�r.
M�s�r, Bat�l� �lkelere yak�nl���, yeti�mi� insan g�c�, do�al
kaynaklar�n zenginli�i, altyap� yat�r�mlar� dikkate al�nd���nda
COMESA'n�n kilit �lkesidir.
COMESA toplant�s� M�s�r'�n 21. y�zy�lda izleyece�i ekonomik ve
siyasi rotan�n ne olaca��na ve k�reselle�me olgusuna s�cak bakt���na
dair �nemli ipu�lar� vermektedir. |