
K�r�ad
T�ZMEN
D��
Ticaret M�ste�ar�
T�rkiye,
1980�li y�llarda �ekillenen �ihracata
dayal� kalk�nma� stratejisiyle birlikte, d�� ticaretin ve mali
piyasalar�n liberalizasyonu a��lar�ndan �ok b�y�k geli�meler kaydetmi�tir.
Ancak 1980�li y�llar�n T�rkiye ve d�nya ko�ullar� ile 1990�l� y�llar�n
ko�ullar� birbirinden �ok farkl�d�r. Bu �er�evede, T�rkiye d�nya ve �lke
geli�melerine g�re yeniden bir durum de�erlendirmesi yapmal�d�r.
2000�li
y�llar�n ba��ndaki T�rkiye, 1980�lerle k�yasland���nda �ok
farkl� bir konumdad�r. �lke ekonomisi b�y�k bir geli�me g�stermi�tir.
Uluslararas� ekonomik �evre b�y�k de�i�ikliklere u�ram��t�r.
Bilgi teknolojisi alan�ndaki ilerlemeler hayat�m�z�n b�t�n
boyutlar�n� derinden etkilemi�tir. K�sacas� d�� ticaret ve
ihracat�m�z� yeniden de�erlendirmek gereklili�i do�mu�tur.
T�rkiye
ekonomisi ve ihracat�n�n kar�� kar��ya bulundu�u sorunlar, gelece�e
ili�kin beklentiler ve �ng�r�ler �b�t�nsel�
bir yakla��m� gerektirmektedir. De�i�en d�nya i�erisinde �lkemizin
konumunu belirlemek, yeni y�zy�l�n bize sundu�u f�rsat ve
tehditleri alg�lamak ve ihracat�m�za ili�kin bir vizyon olu�turmak
laz�m gelmektedir
Bu
�er�evede, ilgili t�m taraflar�n aktif kat�l�m�yla (kamu kesimi,
�zel sekt�r ve akademik �evreler) ger�ekle�tirilen bir s�recin
sonunda ��hracat Stratejisi
1998-2005� isimli �al��ma ortaya ��km��t�r.
S�z
konusu �al��mayla ihracat�m�z�n temel sorunlar� ve bu sorunlar�n ortadan
kald�r�lmas�n� teminen uygulanmas� gereken politikalar belirlenmi�tir. Her
�eyden �nemlisi, ihracat politikalar�m�z�n amac� ortaya konmu�tur. Bu
amac�, �katma de�eri y�ksek,
sermaye ve bilgi yo�un ileri teknoloji ihtiva eden �r�nleri, al�m g�c� y�ksek,
gen� n�fuslu, dinamik ve d�nya ticaretinde �nemi giderek artan pazarlara,
organize kurulu�lar vas�tas�yla satmak� �eklinde tarif etmek m�mk�nd�r.
T�rkiye
ihracat�n�n kar�� kar��ya kald��� temel sorunlar ve ��z�m yollar�
nelerdir? Birinci sorun �sekt�rel ba��ml�l�k�t�r.
Di�er bir ifadeyle, T�rkiye ihracat� baz� �r�n gruplar�nda yo�unla�m��t�r.
Bunlar tekstil-konfeksiyon ve demir-�eliktir. �kinci temel sorun �b�lgesel
ba��ml�l�k�t�r. Bu ifadeyle kastedilen �ey, T�rk ihracat��lar�n�n
baz� pazarlara a��r� derecede yo�unla�m�� olmalar�d�r. Bu pazarlar
genelde AB �lkeleri ve �zellikle Almanya�d�r. ���nc� husus, �istikrarl�
ihracat art���n�n sa�lanamamas��d�r. Ku�kusuz, �lkenin genel
ekonomik performans�yla da yak�ndan ilgili olan bu konu, kendisini genel
ihracat performans�m�zda a��r� dalgalanmalar olarak g�stermektedir.
��hracat
Stratejisi 1998-2005�
bu temel sorunlara ili�kin olarak politika alternatifleri sunmaktad�r. �ncelikle,
sekt�rel ba��ml�l���n a��lmas�n� teminen, hangi sekt�rlere a��rl�k
vermemiz gerekti�i sorusu akla gelmektedir.
Belirlenen stratejik hedef sekt�rler;
-
Tekstil
ve Konfeksiyon Sanayi (Moda ve Markaya Y�nelik)
-
Elektrikli ve Elektronik Makine ve Cihazlar Sanayi
-
Otomotiv Ana ve Yan Sanayi
-
Makine-�malat Sanayi
-
Bili�im Sekt�r�
-
Demir-�elik (Yass� �r�n) Sanayi
-
G�da Sanayi
-
Toprak Sanayi �r�nleri sekt�r�d�r.
G�r�ld���
�zere, burada daha bilgi-yo�un ve katma de�eri y�ksek sekt�rler s�ralanmaktad�r.
Bunun yan� s�ra, i�inde ya�ad���m�z �a��n bilgi �a�� oldu�u ger�e�inden
hareketle, �zellikle bilgisayar yaz�l�m�, haberle�me cihazlar� gibi sofistike alanlarda �retime ve ihracata y�nelmemiz gerekti�i a�ik�rd�r.
Ulusal
�hracat Stratejisi�nde, ihracat�n art�r�lmas� i�in al�nmas� gereken
tedbirler belirli konu ba�l�klar� alt�nda toplanm��t�r. Bunun yan� s�ra
hedef sekt�rlerde oldu�u gibi �hedef
�lkeler� saptanm��t�r. Hedef �lkeler ��yle s�ralanmaktad�r:
BDT
�lkeleri (Rusya, Ukrayna ve T�rk Cumhuriyetleri)
Kuzey Amerika (ABD, Kanada ve Meksika)
Uzakdo�u (�in Halk Cumhuriyeti, Japonya, Hindistan, Endonezya, Malezya ve
Singapur)
Latin Amerika (Brezilya, Arjantin)
Ortado�u (M�s�r, �srail ve Birle�ik Arap Emirlikleri)
G�ney Afrika Cumhuriyeti
G�r�ld���
�zere bu liste olduk�a uzundur ve geni� bir co�rafyay� kapsamaktad�r. Do�al
olarak baz� �ncelikler s�z konusu olacakt�r.
Her
�eyden �nce T�rkiye h�l� geli�mekte olan bir �lkedir. Sanayile�me s�reci
tamamlanm�� de�ildir. Milli sermaye birikimi arzulanan seviyeye ula�abilmi�
de�ildir. Kalk�nma s�recinin kritik bir a�amas�nda bulunmaktay�z. Ayr�ca
ekonomi, �zellikle d�� ticaret politikalar�, �lkemizin genel stratejik
yakla��mlar� ile kar��l�kl� bir etkile�im i�erisindedir. Bu temelden
hareketle, �lkemizin �ncelikle kendi�periferi�si,
di�er bir deyi�le, kendi �evresi �zerinde yo�unla�aca�� a��kt�r. Bu
itibarla, �zellikle BDT ve Ortado�u pazarlar�n�n �lkemiz �evresinde yer
ald��� ve bunlar�n adeta �do�al�
bir �nceli�e sahip oldu�u a�ik�rd�r.
Di�er
taraftan, d�nya ekonomisi iyi takip edildi�inde, global kamuoyunu me�gul eden
bir husus hemen akla gelmektedir. Bu, ABD�nin ola�an�st� ekonomik
performans�d�r. ABD ekonomisi i�erisinde bulundu�umuz y�l biraz so�umaktad�r.
Arzulanan �yumu�ak ini��i
hepimiz ilgiyle izlemekteyiz. Ancak, �lkenin b�y�me oran�n�n �n�m�zdeki
y�l da tatmink�r bir seviyede olaca�� a��kt�r. ABD�nin d�� ticaret
hacmi artmakta, g��l� talep ve g��l� dolar ithalat� kam��lamakta ve d��
ticaret a���� giderek b�y�mektedir. �lkemizin ABD pazar�na y�nelik
performans� �zellikle son y�llarda �ok olumlu bir seyir izlemi�tir. Bu
itibarla, an�lan pazar �n�m�zdeki y�llarda �nemini koruyacakt�r.
Hedef
�lkeler konusu �er�evesinde yukar�da ortaya konulan ��evre�
anlay��� kapsam�nda di�er bir husus �nem kazanmaktad�r.
Stratejik
zorunluluk
Bilindi�i
�zere, d�nya ticaretinde blokla�ma ve b�lgesel i�birli�i e�ilimleri g�n
ge�tik�e �nem kazanmaktad�r. Bunun en ba�ar�l� �rne�i AB�dir. Ayr�ca,
�lkelerin bir�o�u, kendi �evresi, kendi kom�ular�yla son derece g��l�
ticari ba�lara sahiptir. Zaten, ticari blokla�malar daha ziyadesiyle kom�ular�n
bir araya gelmesiyle olu�ur. AB, NAFTA, Ma�rib Birli�i gibi olu�umlar� �rnek
vermek m�mk�nd�r. Bu a��dan bak�ld���nda T�rkiye ger�ekten ilgin�
bir �lke konumundad�r. Biz kom�ular�m�zla ticaret yapm�yoruz. Kom�ular�m�z�n
d�� ticaretimiz i�erisindeki pay� sadece y�zde 5 civar�ndad�r. Bu oran�
y�kseltmek ��phesiz stratejik bir zorunluluktur.
AB
pazar� �zerinde yo�unla�man�n baz� son derece tabii gerek�elere dayand���
yaz�n�n ba��nda ifade edilmi�tir. Ancak �lkemiz ihracat� b�lgesel
ekonomik krizlere kar�� a��r� hale gelmektedir. Bu y�zden alternatif
pazarlara y�nelmek, hem ihracat�n genel olarak artmas�, hem de ikame
pazarlara sahip olmak a��s�ndan son derece �nemlidir. Kom�u �lkelerimiz bu
anlamda yan�ba��m�zdaki bulunmaz f�rsatt�r.
Bu
noktadan hareketle, Ulusal �hracat Stratejisi�nin haz�rland��� d�nemde
hedef �lkeler aras�nda yer almayan kom�u �lkelerimiz, de�i�en d�nya ko�ullar�
dikkate al�narak hedef �lke kapsam�na dahil edilmi�lerdir. Bu �er�evede, i�inde
bulundu�umuz y�l �ran, Irak ve Suriye�ye y�nelik ticaret heyetleri
programlar� ger�ekle�tirilmi� ve temaslar sonucunda olduk�a �nemli
mesafeler al�nm��t�r. �n�m�zdeki d�nemde bu �lkeler ile ticari ili�kilerimizin
geli�tirilmesine y�nelik �abalar�m�z meyvelerini vermeye ba�layacakt�r.
Elimizdeki
son verileri inceledi�imizde �u tablo ortaya ��kmaktad�r: Kom�ular�m�zla
ticaretin toplam d�� ticaretimiz i�erisindeki pay�, 2000 y�l� Ocak-May�s
d�nemi itibariyle y�zde 5 seviyesindedir. An�lan d�nemde genel ihracat�m�zda
g�r�len y�zde 4.8 oran�ndaki art��a kar��n kom�ular�m�za y�nelik
ihracat y�zde 19.2�lik art�� g�stermi�tir. �zellikle �ran ve Yunan�stan�a
y�nelik ihracat�m�zda sevindirici bir performans yakalanm��t�r. �te
yandan, kom�ular�m�zdan ger�ekle�tirdi�imiz ithalat da genel ithalat art��
oran�n� a�m��t�r. B�t�n bu g�stergeler, kom�ular�m�zla ticaretimizde
yeni bir dinami�in yakaland���na i�aret etmektedir. �n�m�zdeki y�l bu e�ilimin
g��lenerek devam edece�i beklenmektedir.
T�rk
ihracat��s� 2001�de ko�acak
2001
y�l�nda ihracat�m�z nas�l bir seyir izleyecektir? Her �eyden �nemlisi,
57. H�k�met�in uygulad��� ve kararl�l�kla takip etti�i ekonomik
istikrar politikas� neticesinde firmalar�m�z �ok daha istikrarl� ve sa�l�kl�
�ng�r�lerin yap�labilece�i bir �evre i�erisinde hareket edeceklerdir.
Enflasyon oran� y�zde 20 seviyelerinden daha a�a��ya do�ru hareket
ederken, faiz oranlar� ayn� y�nde hareket edecek, finansman maliyetleri d��ecektir.
K�sacas�, yat�r�m-�retim-ihracat i�in daha olumlu bir ortam mevcut olacakt�r.
Kamu maliyesindeki disiplin ve devlette yap�sal reformlar sayesinde, kamu bor�lanma
gere�i faizleri t�rmand�ran bir unsur olarak ortadan kalkacakt�r. Bug�n
bile bu noktada b�y�k ba�ar� sa�lanm��t�r. Yurti�indeki piyasalarda
istikarar olacak, d�� piyasalarda itibar�m�z artmaya devam edecektir.
Reytingimiz daha da y�kselecek, d�� finansman imk�nlar� daha da artacakt�r.
Sanayi
�retimi h�zlanacak, yeni kapasiteler yarat�lacakt�r. 2000 y�l�n�n ilk yar�s�nda
kamuoyunda ate�li tart��malara yol a�an ithalat, sermaye mal� ve ara madde
a��rl�kl� oldu�undan, 2001 y�l�n�n ilk yar�s�nda tamamen �retim ve
ihracata kanalize edilmi� olacakt�r.
�n�m�zdeki
y�l, uluslararas� piyasalar da olumlu bir genel manzara sunacaklard�r. ABD
ekonomisindeki b�y�me biraz yava�lam�� olsa da AB�deki b�y�me, ge�i�
ekonomileri ve Uzakdo�u�nun performans� bunu telafi edebilecektir.
2001
y�l�nda ihracat�m�z�n psikolojik baraj� konumunda olan 30 milyar dolar s�n�r�
a��lacakt�r. �lke ekonomisine duyulan g�ven artt�k�a, kendimize olan g�ven
artt�k�a ihracat�m�z istikrarl� bir performans sergileyecektir. T�rkiye
ekonomisi a��s�ndan 2000 y�l� bir nekahat y�l� olurken 2001 bir �hamle�
y�l� olacakt�r. Hamlemiz ileriye, daha ileriye do�ru olacakt�r. T�rk
ihracat��s� 1999 y�l�nda sendelerken 2000�de toparlanacak, �n�m�zdeki
y�l ise ko�acakt�r.
-
Forum
2001�e haz�r
T�rk firmalar� 2001�de Forum�la M�s�r, Almanya, Irak, Sudan, Libya,
�ran, K�br�s ve Azerbaycan�a gidecek. Forum, yurti�inde ise 8 fuar d�zenleyecek.
-
Kuzey
Afrika�ya a��lan kap�
�n�m�zdeki d�nemde imzalanacak olan Serbest Ticaret Anla�mas��n�n
ard�ndan T�rkiye-M�s�r ticaret potansiyelinin 2 milyar dolara ��kmas�
bekleniyor.
-
Ba�ka
olur Berlin fuarlar�
Almanya�n�n en g�rkemli fuar alanlar�ndan birine sahip olan Messe
Berlin�in fuarlar� yeni �r�nlerin tan�t�m� ve iyi ba�lant�lar�n�n
kurulmas� i�in en do�ru se�im�
-
Sonbaharda
sanat s�cakl���
Ankara,
ekim ay�nda Uluslararas� Sanat ve El Sanatlar� Fuar��yla �s�nacak.
Yakla��k 30 �lkeden 150 kat�l�mc� ba�kentte sanat r�zg�r�
estirecek.
|